Τι είναι η αθηρωματική πλάκα και τι η αθηρωμάτωση;

Η αθηρωματική πλάκα δημιουργείται από χρόνια συσσώρευση σημαντικής ποσότητας λίπους (κυρίως χοληστερόλης), ασβεστίου, φλεγμονωδών κυττάρων και άλλων συστατικών στο εσωτερικό του τοιχώματος των αρτηριών. Η συσσώρευση λίπους εντός του τοιχώματος των αρτηριών δημιουργεί το αθήρωμα, και η παθογόνος διεργασία ονομάζεται αθηρωμάτωση.

Κάποιες από τις αθηρωματικές πλάκες, καθώς αυξάνονται σταδιακά σε μέγεθος, μπορεί να φράξουν μακροχρόνια τις αρτηρίες ή να υποστούν αιφνιδίως ρήξη με κίνδυνο οξείας απόφραξης. Εξαιτίας των αθηρωμάτων οι αρτηρίες γίνονται ανελαστικές (αρτηριοσκλήρυνση).

Όταν οι αθηρωματικές πλάκες προκαλέσουν στένωση ή απόφραξη σε μια αρτηρία η κυκλοφορία του αίματος περιορίζεται σημαντικά με κίνδυνο καρδιαγγειακών επεισοδίων, όπως οξύ έμφραγμα μυοκαρδίου ή αγγειακό εγκεφαλικό.

Παρότι η αθηροσκλήρωση συχνά θεωρείται καρδιακή νόσος στην πραγματικότητα αφορά όλες τις αρτηρίες του σώματος.

Κύριοι προδιαθεσικοί παράγοντες για την ανάπτυξη αθηρωμάτωσης είναι το κάπνισμα, η παχυσαρκία, η υψηλή συγκέντρωση χοληστερόλης στο αίμα, η αρτηριακή υπέρταση, ο σακχαρώδης διαβήτης, χρόνιες φλεγμονώδεις νόσοι (όπως φλεγμονώδεις νοσήματα του εντέρου, ρευματοειδής αρθρίτιδα, ψωρίαση), ορισμένοι γενετικοί παράγοντες και η γήρανση.

Η παρουσία αθηρωμάτωσης μπορεί να διαγνωσθεί εύκολα με υπέρηχο (triplex) αρτηριών. Με την υπερηχογραφική μελέτη μπορούν να απεικονιστούν αθηρωματικές πλάκες στις καρωτίδες, τμήματα της αορτής, στις μεγαλύτερης διαμέτρου αρτηρίες της κοιλιάς και των άκρων. Σε άτομα με κλινική υποψία σημαντικής αθηρωμάτωσης ίσως χρειαστεί περαιτέρω απεικόνιση με αξονική- ή μαγνητική- αγγειογραφία, ή με ψηφιακή αγγειογραφία.

Όταν μια αθηρωματική πλάκα προκαλεί σοβαρή στένωση ή απόφραξη σε μια αρτηρία, η βλάβη είναι δυνατόν να αντιμετωπισθεί με αγγειοπλαστική (“μπαλονάκι”) και τοποθέτηση στεντ ή με χειρουργική αφαίρεση της αθηρωματικής πλάκας (ενδαρτηρεκτομή).

Εναλλακτικά, ο χειρουργός ενδέχεται να δημιουργήσει μια παράκαμψη ( bypass) στη ροή του αίματος, τοποθετώντας ένα μόσχευμα πριν το κόλλημα, ώστε το αίμα να ρέει απρόσκοπτα προς την περιφέρεια του αγγείου.

Η ανάπτυξη αθηρωμάτωση μπορεί να προληφθεί σε ικανοποιητικά με τακτική σωματική άσκηση, ισορροπημένη διατροφή (δίαιτα φτωχή σε λίπος, ζάχαρη, αλάτι), διατήρηση φυσιολογικού σωματικού βάρους, αποχή από το κάπνισμα και άλλες καταχρήσεις όπως π.χ. αλκοόλ.

Οι πάσχοντες από αρτηριακή υπέρταση, δυσλιπιδαιμία, ή σακχαρώδη διαβήτη πρέπει να θεραπεύονται επαρκώς. Παρομοίως, ιδιαίτερη προσοχή χρειάζεται και για τους ήδη πάσχοντες από αθηρωμάτωση, καθώς ο κίνδυνος καρδιαγγειακών συμβαμάτων είναι αυξημένος.

Η υιοθέτηση κατάλληλων υγιεινοδιαιτητικών μέτρων, ενίοτε σε συνδυασμό με φαρμακευτική αγωγή, ελαττώνει σημαντικά τον κίνδυνο καρδιαγγειακών.